Resultaten waar we trots op zijn
Alzheimer: de sleutel ligt in de genen
Wie krijgt er alzheimer en wie niet? Met die hoofdvraag ging biochemicus Henne Holstege vijf jaar geleden op de koffie bij een honderdplusser. Ze werd projectleider van het 100-plus onderzoek. Na honderden gesprekken en talloze bloed- en weefselonderzoeken weet ze het helemaal zeker: het zit in de genen. Op 28 mei publiceerde Henne Holstege onderzoeksresultaten in het tijdschrift Acta Neuropathologica dat een mutatie in het PLCG2-gen beschermt tegen verschillende vormen van dementie. Bovendien hebben dragers van deze mutatie een sterk verhoogde kans om 100 jaar te worden zónder dementie. Dat blijkt uit onderzoek van Alzheimercentrum Amsterdam en de afdeling Klinische Genetica van Amsterdam UMC, onder leiding van Henne Holstege. Holstege: “Hiervoor hebben wij ons 100-plus onderzoek opgezet: om beschermende factoren te ontdekken die het brein tot op hoge leeftijd gezond houden.”
Tweelingonderzoek
Dit jaar was er veel aandacht voor het tweelingonderzoek. Alle deelnemers van dit unieke onderzoek zijn eeneiige tweelingen boven de 60 jaar die bij het begin van de studie in 2014 nog geen tekenen van dementie vertoonden. Ze worden nu al 5 jaar lang nauwkeurig gevolgd, waarbij we met behulp van hersenscans, bloed en hersenvloeistof verzameling, geheugentesten en vragenlijsten hopen te ontraadselen waarom sommige mensen alzheimer krijgen en anderen niet.
Onderzoek in eeneiige tweelingen kan ons veel vertellen over de rol die erfelijke en niet-erfelijke invloeden spelen bij het ontstaan van een ziekte. Deze tweelingen zijn genetisch identiek. Waar overeenkomsten binnen deze eeneiige tweelingparen voor alzheimer ziekteprocessen waarschijnlijk door erfelijke aanleg worden verklaard, kunnen verschillen binnen deze paren alleen verklaard worden door niet-erfelijke factoren, zoals bijvoorbeeld voeding, beweging, werk of andere omstandigheden.
Aandacht voor dementie in de media
De missie van Alzheimercentrum Amsterdam is onder andere om de ziekte van Alzheimer en andere hersenziekten, zoals bijvoorbeeld vasculaire dementie, Lewy body dementie en frontotemporale dementie bespreekbaar te maken. Dit met de focus op dementie op jonge leeftijd. We doen dit op veel verschillende manieren. Denkt u bijvoorbeeld aan:
- geven van lezingen in Nederland en in het buitenland
- organiseren van deelnemersdagen
- publiceren van de onderzoeksresultaten
- campagne rondom de Alzheimer Socks
- meewerken aan tv- en radioprogramma's
- interviews geven voor in kranten en/of tijdschrijften
ADappt helpt artsen bij diagnostiek dementie
De afgelopen decennia is veel vooruitgang geboekt op het gebied van diagnostiek van Alzheimer. Diagnostische tests zoals MRI of indicatoren in het hersenvocht kunnen de ziekte van Alzheimer aantonen. Dit brengt ook nieuwe keuzes in de spreekkamer met zich mee: welke test bij welke patiënt? Wat als de ene test wijst op alzheimer, maar de andere niet? Wat betekent het resultaat voor deze patiënt? Hoeveel en wat voor soort informatie wil de patiënt? Om geheugenpoli-artsen te ondersteunen, hebben we de online tool ‘ADappt’ ontwikkeld. ADappt biedt ondersteuning bij de keus voor het diagnostisch instrument, bij de interpretatie van de resultaten én bij het bespreken van de resultaten met de patiënt
Wat hebben patiënten en hun families hieraan? Het geeft ze meer duidelijkheid over de oorzaak van hun klachten, meer informatie over wat ze kunnen verwachten en meer inzicht in wat ze eventueel nog moeten regelen als het in de toekomst verder achteruit gaat.
Europese subsidie voor dementie-onderzoek
Alzheimercentrum Amsterdam krijgt 6 Europese subsidies van het EU Joint Programme – Neurodegenerative Disease Research (JPND). De subsidies van totaal ruim 2 miljoen euro zijn voor onderzoek naar behandeling op maat bij hersenziekten die dementie veroorzaken, zoals de ziekte van Alzheimer of Frontotemporale dementie. JPND is een onderzoeksinitiatief van 30 landen, opgezet om de groeiende uitdaging van neurodegeneratieve aandoeningen aan te pakken. Nederland en 29 andere landen werken binnen JPND samen om de enorme uitdagingen van neurodegeneratieve ziekten aan te pakken. Dit zijn ziekten van het zenuwstelsel waarbij in de loop der jaren zenuwcellen afsterven. Voorbeelden hiervan zijn de ziekte van Alzheimer, Frontotemporale dementie en de ziekte van Parkinson. Binnen de subsidieronde voor projectvoorstellen op het gebied van behandeling op maat (personalised medicine) zijn in totaal 18 subsidies toegekend. Bij 11 hiervan zijn Nederlandse onderzoekers betrokken, waarvan bij 6 projecten onderzoekers van Alzheimercentrum Amsterdam. De projecten starten in 2020.
