Beter voor patiënt en milieu

Afval Dat een infuus meer afval oplevert, is daarin meegerekend. “De gassen verdwijnen door de schoorsteen van het ziekenhuis, dus die zie je niet”, zegt Niek. “Daardoor lijken ze minder vervuilend dan een infuus, dat na de operatie in de afvalbak belandt. Maar we hebben studies op een rij gezet waarin de hele levenscyclus van beide is vergeleken: het winnen van grondstoffen, productie van de middelen, verpakking, vervoer, elektriciteitsverbruik en afvalverwerking.” Daaruit blijkt dus dat damp veel schadelijker is dan een infuus . De narcosegassen zijn samen ‘goed’ voor 3 procent van alle uitstoot van de zorgsector. “En dat voor 1 medicijn. Dat is niet goed te praten”, zegt Niek. “Zeker niet als je een andere goede optie hebt.” Veiligheid Toch bleek overstappen van damp naar infuus niet zo eenvoudig. “Anesthesiologen houden graag vast aan de middelen waar ze al zo lang goede ervaringen mee hebben. De veiligheid van onze patiënten komt natuurlijk altijd op de eerste plaats”, zegt Niek. Daarom moesten hij en zijn team kunnen aantonen dat narcose via het infuus minstens zo veilig is als dampvormige narcose. Jasper Kampman zette in zijn promotieonderzoek de resultaten op een rij van 300 studies daarnaar. In totaal ging het over 50.000 patiënten. Wat bleek? “Narcose via het infuus is net zo veilig als dampvormige narcose. Het leidt niet tot meer complicaties; we zagen geen verschil in de effecten op hart, longen, nieren en hersenen”, zegt Jasper. Sterker nog: “Na narcose via een infuus zijn mensen minder misselijk en minder verward. Dat zorgt voor een beter herstel. De zorg is bovendien goedkoper, omdat de patiënten minder lang op de uitslaapkamer moeten blijven en minder medicatie tegen misselijkheid nodig hebben.” Het nieuwe normaal De resultaten zijn dus overtuigend. Daarmee is de praktijk nog niet van vandaag op morgen veranderd. Niek en Jasper zetten een campagne op voor hun collega’s in het hele land, met de slogan ‘Intraveneus als het kan, damp als het moet’. Die liep een jaar, tot afgelopen mei. Op dit moment wordt gekeken naar de resultaten daarvan. “In de praktijk merken we dat narcose via het infuus in Nederland nu gezien wordt als ‘het nieuwe normaal’, zeker onder de jonge generatie”, zegt Jasper.

Afspraken De richtlijnen van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie zijn inmiddels aangepast. Niek: “Iedere vakgroep moet een protocol hebben – afspraken over hoe we werken - waarin staat dat intraveneuze anesthesie de eerste keuze is. Daar hebben we een voorbeeld voor geschreven. Maar voor sommige patiënten zal dampvormige narcose altijd nodig blijven. Bij wie en wanneer dat zo is, dat bepaalt de anesthesioloog. Die uitzonderingen kunnen per ziekenhuis aan de afspraken worden toegevoegd. En in de operatiekamer zal het altijd zo zijn dat we snel kunnen overschakelen op dampvormige narcose als dat nodig is.” Nieuwe wet Inmiddels is landelijk het gebruik van narcosegassen in drie jaar tijd met 75 procent verminderd. Maar de invloed van de onderzoeken en ervaringen van Nieks team reikt verder. ‘Anders verdoven’ werd een van de aanbevelingen in het 54 Puntenplan van milieuorganisatie Urgenda om in 2025 in Nederland 25 procent minder CO₂ uit te stoten. Op 1 januari 2026 wordt in heel Europa de F-gassen-wetgeving van kracht. “Daarmee wordt het gebruik van desfluraan, met meest vervuilende narcosegas, zo goed als verboden”, zegt Niek verheugd. “Dat dit kan voor een medicijn dat op zich goed werkt, puur omdat het zo slecht is voor het milieu, dat is uniek.” Naar China Inmiddels is Niek al 2 keer naar China afgereisd met een delegatie van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. “China merkt de gevolgen van de klimaatopwarming nu al. De anesthesiologen daar staan zeker open voor onze boodschap. Als je weet dat in Nederland ongeveer 2.500 anesthesiologen werken en in China 112.000, dan begrijp je dat we daar pas écht het verschil kunnen maken.”