Lezersvragen over...
Antibiotica
Anders dan bijvoorbeeld in Spanje en Griekenland kun je in Nederland antibiotica alleen op recept krijgen. En dan nog wordt er vaak ingewikkeld over gedaan. Omdat je het niet te vaak maar ook niet verkeerd moet gebruiken. Omdat het niet altijd de juiste oplossing is. Ook al denk je zelf misschien van wel als je al weken snipverkouden rondloopt. Hoe zit dat precies? Wat doet antibiotica in je lijf? Wanneer krijg je het wél voorgeschreven? En waarom moet je een kuur eigenlijk altijd netjes afmaken? We vroegen het aan klinisch farmacoloog en ziekenhuisapotheker Koos Dijkstra.
1
Bij een verkoudheid of griep krijg je eigenlijk nooit antibiotica voorgeschreven. Waarom niet?
Wanneer je ziek bent door een virus, wat bij een verkoudheid of griep meestal het geval is, heeft antibiotica geen zin. Het werkt alleen als je ziek bent door een bacterie. Bijvoorbeeld als je een blaasontsteking of een longontsteking hebt. Het medicijn, dat in de vorige eeuw eigenlijk bij toeval werd ontdekt, kan namelijk bacteriën doden of de groei remmen. Vaak kan je lichaam het ook zelf oplossen, maar niet altijd, en dan kan een antibioticum helpen. Je hebt verschillende soorten antibiotica, die ook verschillende bacteriën bestrijden. Wanneer je een blaasontsteking hebt, krijg je een ander antibioticum dan bij een longontsteking.
2
Wat gebeurt er als ik antibiotica te vaak of verkeerd gebruik?
Je lichaam bevat ontzettend veel bacteriën. Onder andere op je huid, in je darmen maar op nog veel meer plekken. Wanneer je een antibioticum slikt, kan een klein deel van deze bacteriën al ongevoelig (resistent) hiervoor zijn. Het grootste deel van de bacteriën, dat nog wel gevoelig is, wordt wel uitgeschakeld. De eerst groep kan daarna volop groeien en delen, waardoor de bacteriën die je van nature bij je draagt resistent kunnen worden voor bepaalde antibiotica. Mocht je ziek worden van deze bacteriën, dan zit je met de gebakken peren. Een ander antibioticum moet worden gezocht, maar die kan bijvoorbeeld meer bijwerkingen geven. Ook zijn er antibiotica die alleen via een infuus gegeven kunnen worden. In dat geval moet je worden opgenomen in het ziekenhuis.
3
Poeh, kan ik antibiotica niet beter helemaal vermijden? Wanneer moét je antibiotica?
Het is goed om antibiotica zo weinig mogelijk te gebruiken. Maar soms kan het niet anders. Bijvoorbeeld als je lichaam niet in staat is om een infectie op te ruimen. In dat geval is antibiotica van levensbelang. Gebruik je antibiotica op een goede manier, dus alleen als je een infectie hebt met een bacterie én het gebruikt zoals voorgeschreven, dan is de kans op resistentievorming klein.
4
'Kuur volledig afmaken’, zo staat altijd in de bijsluiter. Waarom komt het innemen van een antibiotica-kuur zo strikt?
Bij een infectie zorgen duizenden en misschien wel honderdduizenden bacteriën ervoor dat je ziek wordt. Hoewel deze bacteriën vaak op elkaar lijken, zijn ze niet allemaal precies hetzelfde. Dat betekent dus ook dat sommige meer gevoelig zijn voor de antibiotica en andere minder. Wanneer je met een kuur begint, worden eerst de bacteriën uitgeschakeld die het meest gevoelig zijn voor het medicijn. Naarmate de behandeling langer duurt worden ook de minder gevoelige bacteriën aangepakt. Stop je eerder met een kuur dan blijven deze bacteriën achter. Ze kunnen zich vermenigvuldigen, waardoor je weer ziek wordt. Met nu een extra probleem: de bacteriën zijn ongevoeliger voor het antibioticum dan voordat je ermee begon.
5
Ik hoor weleens dat een antibioticakuur invloed heeft op je weerstand. Is dat zo?
Dat er zoveel bacteriën in ons lichaam leven is goed nieuws. Ze houden elkaar namelijk in evenwicht en zorgen ervoor dat niet één soort bacterie de overhand kan nemen en je ziek maakt. Wanneer je antibiotica slikt, kan dit evenwicht tijdelijk verstoord raken waardoor je vatbaarder bent. Toch heb je soms antibiotica nodig om weer beter te worden, denk bijvoorbeeld aan een hardnekkige blaasontsteking. Een arts kan dit inschatten.
6
Tenslotte, kun je zelf nog iets doen om antibioticaresistentie te voorkomen?
We hebben iedereen nodig om antibioticaresistentie zoveel mogelijk te voorkomen. Het is ook niet zo ingewikkeld. Neem alleen antibiotica als het is voorgeschreven door een arts. Bewaar dus ook geen antibiotica voor als je je weer ziek voelt. Denk je dat het een infectie is, maak dan een afspraak met je huisarts. En maak een voorgeschreven kuur altijd af. Lukt dat niet, omdat je bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen? Stop dan niet zomaar. Neem contact op met je huisarts of apotheker om te overleggen over een goed alternatief.