Meekijken met...
Een afspraak in het post-covid expertisecentrum
Meer kennis over post-covid. Dat is het doel van de post-covid expertisecentra in Nederland. Sinds ze eind 2024 hun deuren openden hebben maar liefst 15 duizend mensen zich aangemeld. Zij zijn door hun klachten ernstig beperkt in hun dagelijks leven. In het post-covid expertisecentrum van Amsterdam UMC zijn tot nu toe 250 mensen behandeld. Voor In praktijk mochten we meelopen met de intake van een patiënt. Kijk je mee?
1
De intake begint met een gesprek. De vragenlijst die door de patiënt thuis is ingevuld wordt grondig doorgenomen. Om zo een beeld te krijgen van het ziekteverloop en de klachten. Veel patiënten hebben last van spierpijn en vermoeidheid. Dat kan al bij het lezen van een boek of het smeren van een boterham. Ze kunnen zich slecht concentreren en ervaren hersenmist. Internist-infectioloog Roosmarijn van Hooijdonk: “Patiënten zeggen ‘Mijn hoofd doet het niet meer’. Of ze voelen zich gejaagd. Van Hooijdonk ziet het in de spreekkamer: “Ze gaan van de hak op de tak, in een enorm tempo.”
2
Na het gesprek volgt een lichamelijk onderzoek en een knijpkrachttest. De patiënt knijpt met één hand in het apparaat, waarmee de arts de kracht kan inschatten zonder de patiënt uit te putten.
3
De patiënt doet de zogenaamde NASA-lean-test. Na 5 tot 10 minuten liggen, staat de patiënt weer op terwijl de hartslag en de bloeddruk wordt gemeten. Veel mensen met post-covid krijgen een verhoogde hartslag als ze gaan staan. Ook voelen ze zich misselijk en duizelig. Deze aandoening wordt POTS genoemd, posturaal orthostatische tachycardiesyndroom. Met de test wordt gekeken of hier sprake van is.
4
In de wachtkamer staat een ligstoel voor patiënten die uit willen rusten. Post-covid patiënten zijn vaak en snel moe. En gevoelig voor prikkels als licht en geluid. Soms wordt het onderzoek in het donker gedaan.
5
Na de tests en onderzoeken volgt opnieuw een gesprek. De arts vertelt wat de patiënt kan doen om al een aantal vervelende klachten weg te nemen. Bijvoorbeeld steunkousen tegen POTS-klachten, of een verwijzing naar een ergotherapeut om te leren omgaan met beperkte energie. Van Hooijdonk: ‘Door de symptomen aan te pakken, kunnen we het leven een stukje leefbaarder maken.’
6
De arts belt met de patiënt over de uitslagen en het behandelplan. Het laatste wordt afgestemd tijdens een multidisciplinair overleg, waarbij alle artsen van het post-covid expertisecentrum, een apotheker, een arbo-arts en een psycholoog betrokken zijn. Vaak wordt ook nog een neuroloog of reumatoloog om advies gevraagd. Patiënten blijven een half jaar tot een jaar in behandeling. Vervolgafspraken gebeuren zoveel mogelijk telefonisch of via beeldbellen, om de patiënt niet onnodig te belasten. Van Hooijdonk: “We hopen natuurlijk vooral dat de onderzoeken die lopen ons de kennis geven waarmee we post-covid uiteindelijk kunnen genezen.”
Sinds 1 februari van dit jaar kunnen ook kinderen met post-covid terecht in Amsterdam UMC. De aanpak hier is in grote lijnen hetzelfde, maar er zijn ook verschillen. Zo speelt in het kinderteam een schoolconsulent een belangrijke rol. Die zorgt dat een kind zo goed mogelijk kan blijven meedraaien op school, of juist meer vrijstellingen krijgt zodat het beter kan herstellen.
1 Het Voetenplein, overdag het levendige hart van het ziekenhuis, is verlaten en zelfs donker. In de kamers die op het plein uitkijken brandt nog een enkel licht. De collegezalen zijn dicht, net als de laboratoria, de winkels en de apotheek, die alleen voor spoedgevallen opengaat. Om 12 uur ’s nachts sluiten ook de deuren van de hoofdingang. Iedereen die zich daarna meldt, kan naar binnen via de ingang van de Spoedeisende Eerste Hulp.
2 Om 11 uur begint het team van de beveiliging aan haar nachtdienst. Jan Groeneveld, al 23 jaar beveiliger bij Amsterdam UMC, kent elke hoek van het ziekenhuis. Na de overdracht loopt hij zijn eerste ronde. Jan: “Ik hou van de nachtdienst. Je voelt de rust in het ziekenhuis, maar dat betekent niet dat er niets gebeurt. In de loop der jaren heb ik van alles meegemaakt: inbraken, patiënten die in de war zijn, en zelfs aanhoudingen door de politie – soms met een compleet arrestatieteam.”
3 In de kelder van locatie AMC is de transporthal, een belangrijk knooppunt van het ziekenhuis. Materialen en goederen - zoals medische hulpmiddelen, medicijnen en bloedzakken - worden hier binnengebracht, verzameld en verdeeld om op de juiste plaats van bestemming te komen. Brancardier Jacobus van Hemert zorgt ervoor dat deze logistieke operatie op rolletjes loopt. Hij levert bedden uit, brengt kweekjes naar het laboratorium, bloed naar de operatiekamer en vervoert patiënten. Jacobus: “Voordeel ’s nachts is dat je niet steeds op de lift staat te wachten. Net als overdag is er altijd wel iets te regelen. Je hebt meer patiënten die van de spoedeisende hulp komen. Het is nu rustig, maar dat kan ieder moment omslaan. Als een ambulance binnenkomt, sta ik klaar om ervoor te zorgen dat de patiënt naar de juiste afdeling wordt gebracht.”
4 Op de Intensive Care hebben verpleegkundigen Ronald Outshoven en Denise van Bon nachtdienst. De lichten zijn zoveel mogelijk uit of gedempt, zodat patiënten kunnen slapen. Dat geeft een bepaalde sfeer, vertelt Ronald, een ‘nachtvibe’. “Alleen al als je het ziekenhuis binnen komt lopen, kun je je voetstappen horen galmen in de gangen en op de pleinen. Waar we ons overdag vaak moeten manoeuvreren langs grote groepen witte jassen en familie, hebben we ‘s nachts alle ruimte en zijn we als verpleegkundigen meer op elkaar aangewezen. Vooral als je met je favoriete collega’s staat kan dat op een eigen manier erg gezellig zijn.” Denise: “Je hebt meestal meer tijd om met elkaar te praten”.
5 In het Emma Kinderziekenhuis op de 7e verdieping kun je deze nacht een speld horen vallen. Kinderarts Willemijn Corpeleijn: “Een nachtdienst is echt anders dan een dagdienst: overdag ben je bezig met spreekuur en visites, terwijl de nachten vaak draaien om het oplossen van acute problemen. Geen enkele nacht is hetzelfde, en dat maakt het nooit saai. Als het rustig is, geniet ik ervan om door een stil en donker ziekenhuis te lopen. Vanuit het ziekenhuis zie je vaak een prachtige zonsopgang. Dan weet ik dat mijn collega’s van de dagdienst me bijna komen aflossen en ik weer mijn bed kan opzoeken.”
6 Een bed opzoeken, kan ook in het ziekenhuis. Wanneer je een lange dienst hebt of stand-by staat, kun je een van de beschikbare kamers reserveren om uit te rusten. ’s Nachts zijn ze meestal allemaal bezet, vertelt beveiliger Jan. In de gang met kamers zijn ook een paar douches en wastafels om je op te frissen. Zo kan het zomaar zijn dat je naast een collega van een andere afdeling om 2 uur ’s nachts je tanden staat te poetsen.