Lezing Stijn Blot
Zero tolerance voor infecties
De meeste infecties worden veroorzaakt door kiemen van de patiënt zélf
Het was een kort maar iconisch fragment in de inleidende film over infectiepreventie: toenmalig minister Bruno Bruins krijgt in de NOS-uitzending een briefje toegestopt waarop het eerste geval van corona in Nederland wordt gemeld. In de Amsterdamse schouwburg (ITA), waar de Anna Reynvaanlezing plaatsvindt, weet iedereen hoe groot de omslag was die dit moment markeerde.
Inmiddels zijn we ruim 2,5 jaar intensieve ervaringen met infectiepreventie verder - een ander thema voor de Anna Reynvaanlezing was haast ondenkbaar. Verpleegkundige Reina Al blikt in de film terug op die periode en concludeert dat verpleegkundigen een cruciale rol spelen bij infectiepreventie. “Ik zou willen dat we dit bewustzijn ook vasthouden na de pandemie.”
Stijn Blot
Hoogleraar Stijn Blot van de Universiteit Gent heeft van infectiepreventie in het ziekenhuis zijn specialiteit gemaakt. “Zorginfecties zijn alomtegenwoordig”, vertelt hij in het interview met hoogleraar Bianca Buurman. “Vijf tot tien procent van de patiënten maakt een infectie door tijdens opname. Maar ik noem die cijfers niet graag, want het is sterk afhankelijk van de ziekenhuishygiëne en de kwetsbaarheid van de patiëntpopulatie.”
Ironie van het lot
Blot kwam met krukken het podium op en verwijst al snel naar zijn persoonlijke situatie: twee jaar geleden werd bij hem kanker geconstateerd in de weke delen van het bot in zijn been. In sneltreinvaart somt hij het rollercoaster-traject op van ‘excessieve hoeveelheid diagnostiek’, radiotherapie, bot eruit gehaald, bestraald, bot er weer in gezet. De ironie van het lot: de hoogleraar gespecialiseerd in ziekenhuisinfecties liep zelf een zorginfectie op. Hoge doses antibiotica mochten niet baten. “Een laatstekans-ingreep moet me nu redden van amputatie.” Het heeft zijn kijk op zijn eigen onderzoeksveld veranderd, vertelt hij. “Ik was een van die onderzoekers die zich sterk richtte op de relatie tussen infecties en mortaliteit. Nu zou ik zeggen: vergeet de morbiditeit niet. Een infectie heeft zo’n grote invloed op de patiënt.”
Zorginfecties zijn alom- tegenwoordig
Handenhygiëne is een hoeksteen
Als Buurman vraagt of er genoeg aandacht is voor handenhygiëne, grinnikt Blot even. “Soms ben ik bang dat men denkt: ‘Heb je hem weer.’ Maar ieder onderzoek onderstreept het belang om daarvoor aandacht te blijven hebben. Handenhygiëne is echt een hoeksteen.” Voorkomen dat kiemen overspringen van de ene naar de andere patiënt zit er bij verpleegkundigen goed in, zegt hij. “Maar realiseer je goed: de meeste infecties worden veroorzaakt door kiemen van de patiënt zélf.” Er valt volgens hem veel winst te behalen met extra aandacht voor ontsmetting bij wisselingen van zorghandelingen bij een patiënt. “En de handhygiëne van de patiënt zelf! Daar hoor je heel weinig over. Ik heb het zelf ondervonden. De laatste keer moest ik zestien dagen in bed liggen. Stel je voor: zestien dagen niet je handen wassen! Zorg alstublieft dat de patiënt vochtige doekjes of handalcohol binnen handbereik heeft.”
Lastig huwelijk
Nog zo’n aspect waarvoor Blot graag meer aandacht ziet: mondzorg. Hij kiest zijn woorden zorgvuldig: “Ze vinden het allemaal belangrijk, maar mondzorg en verpleegkundigen: een lastig huwelijk. Soms ontbreekt het juiste materiaal of de juiste kennis, maar er speelt ook iets anders. Er lijkt een emotioneel-culturele drempel te zijn om je vingers in de mond van een ander te steken.” Zelf vindt hij dat ‘kras’: “Als je bedenkt waar ze hun vingers allemaal steken… maar niet in de mond want dat is te persoonlijk!” Anti-septische spoelmiddelen zijn in ieder geval geen oplossing, vertelt hij er meteen bij. Het spoelmiddel doodt namelijk ook gezonde bacteriën die sepsis juist tegengaan, blijkt uit zijn onderzoek. Blot pleit voor zero tolerance als het gaat om zorginfecties. “We moeten echt ons uiterste best doen om ze te vermijden. En als het tóch misgaat, moeten we ons de vraag stellen: wat is hier fout gelopen? Verpleegkundigen nemen hierbij een sleutelpositie in. Ik ben nu twee jaar ziek, en wat de grootste impact op mij maakt: niet de kanker, maar de infectie. Ik zou moeten kunnen wandelen, zwemmen, lopen. Investeren in infectiepreventie is investeren in kwaliteit van leven, en dat is precies waar verpleegkundigen voor staan.”
Investeren in infectiepreventie is investeren in kwaliteit van leven