“Ik wil de beste zorg leveren voor álle patiënten, niet alleen de witte”

Sani Kreca is gespecialiseerd verpleegkundige. Ze werkt op de Medium en Intensive Care bij Amsterdam UMC. Daarnaast doet ze onderzoek én is ze masterstudent Geneeskunde. Om alle patiënten de juiste zorg te kunnen bieden moeten zorgverleners zich bewust zijn van de verschillen, vindt zij. En vooral erover leren.

“In de studiezaal bij Geneeskunde zitten studenten met veel verschillende achtergronden”, vertelt Sani. “Studenten die er vrijwel allemaal van dromen om bijvoorbeeld kinderarts, chirurg of cardioloog te worden. Maar het gekke is: op de werkvloer zie ik dat helemaal niet terug. Daar zijn de meeste specialisten wit.”

Actief kennis opdoen

Wit overheerst dus onder specialisten. Maar ook in onderzoek en onderwijs is wit de norm, zegt Sani. Kennis die studenten opdoen is vooral gebaseerd op voorbeelden van witte mensen. Sani: “Voor die groep hebben we geleerd goed te zorgen. Maar we zijn verantwoordelijk voor álle patiënten. Willen we iedereen de juiste zorg kunnen bieden, dan moeten we ons bewust zijn van de verschillen. En we moeten er kennis over opdoen.” Zeker als je zelf binnen die witte norm valt, moet je dit volgens Sani actief doen. Aangezien je dan namelijk nog eens extra kennis tekort komt. Wel benadrukt ze: “Verschillen erkennen betekent niet stereotyperen. Stigmatiserend denken kan juist gevaarlijk zijn.”

Blinde vlek

Sani vertelt hoe die witte blik ook haar werk als verpleegkundige eens in de weg zat. “Als verpleegkundige vertrouw je op je klinische blik. Ziet iemand bleek of heeft hij blauwe lippen, dan weet je: het gaat niet goed met deze patiënt. Die heeft direct medische zorg nodig. Maar iemand met een getinte huid, laat deze tekenen niet zien. In ieder geval niet op het gezicht. Maar die kennis had ik niet.” Hierdoor schatte zij eens een patiënt in als minder ziek dan hij eigenlijk was. Hij kreeg uiteindelijk wel de juiste zorg door de uitslagen van testen en onderzoeken, maar Sani was ervan geschrokken. “Uiteindelijk leer je dit soort dingen wel door ervaring”, zegt Sani. “Maar het zou eigenlijk in de opleiding al aan bod moeten komen.”

Meer aandacht voor diversiteit en inclusie

Gelukkig ziet ze een positieve ontwikkeling binnen Amsterdam UMC. Ook tijdens de opleiding Geneeskunde schenken docenten er meer aandacht aan. Zoals de dermatoloog die het verschil laat zien in huidaandoeningen op een witte en een zwarte huid. Met foto’s uit de praktijk. Want lesmateriaal hierover is er niet. “We hebben het nu trouwens wel steeds over huidskleur”, merkt Sani op. “Maar diversiteit en inclusie is natuurlijk veel meer dan dat. Denk aan gender, leeftijd of seksuele voorkeur.”

Kroatische achternaam

Sani is vrouw, wit en blond en geboren in Nederland. Maar ook zij heeft wel degelijk ervaring met vooroordelen. Met name door haar Kroatische achternaam. Zo kreeg ze te horen dat ze ‘zo goed Nederlands sprak’ tijdens een sollicitatie. Of kon een rijexamen ineens wel met spoed worden afgenomen toen ze voor de tweede keer mailde. Maar dan met de achternaam van haar vriend. Sani: “Of dat echt zo is, durf ik niet te zeggen. Maar het was wel opvallend.” Ook bij de toelating voor de Geneeskundeopleiding dacht ze dat haar achternaam een rol zou spelen. “Om meer kans te maken, heb ik serieus getwijfeld of ik me onder de naam van mijn vriend zou inschrijven. Gelukkig heeft de feminist in mij me daar van weerhouden”, lacht ze.

Bewust van jezelf

Op dit moment is Sani druk met haar onderzoeksproject en in mei starten haar coschappen. Diversiteit en inclusie heeft ze daarbij hoog in het vaandel. “Ik wil de beste zorg leveren voor álle soorten patiënten. En daar wil ik alle benodigde kennis voor opdoen.” Andere (toekomstig) zorgverleners wil ze meegeven: “Wees bewust van jezelf en van verschillen. Durf daar ook naar op zoek te gaan. Maak het bespreekbaar met je collega’s. En, wees niet tevreden met wat je aangeboden krijgt in de schoolbanken.”